CUỐN SÁCH LÀM NÊN SỰ KHÁC BIỆT
Hai tác giả Richard H. Thaler, được xem là cha đẻ của kinh tế học hành vi, và Cass R. Sunstein, giáo sư hàng đầu về luật học tại trường Luật thuộc Đại học Chicago, Mỹ, sẽ mời chúng ta bước vào thế giới của những lựa chọn. Các tác giả cho thấy bằng cách tìm hiểu lối suy nghĩ của người khác, chúng ta có thể thiết kế các môi trường lựa chọn giúp họ dễ dàng tìm được những gì tốt nhất cho mình.
Bởi mỗi ngày, chúng ta thực hiện đủ loại quyết định, nhưng đáng tiếc là chúng ta thường có những lựa chọn tồi tệ. Con người dễ bị tác động bởi nhiều định kiến khác nhau, mà lắm lúc chúng khiến ta trở nên thật ngớ ngẩn.
Dựa trên quy tắc phổ quát là “mọi thứ đều có nguyên do hay duyên cớ của nó” và những chi tiết dường như không đáng kể lại có tác động lớn đến sự lựa chọn của con người, công việc của các “nhà kiến trúc lựa chọn” là thiết lập phạm vi hay hành lang để người khác ra quyết định phù hợp nhất. Những “cú hích” như thế luôn tồn tại khắp mọi nơi, mặc dù chúng ta không thể nhìn thấy chúng.
Sử dụng nhiều ví dụ sống động từ những mặt quan trọng nhất trong đời sống, Thaler và Sunstein cho chúng ta thấy làm thế nào một “kiến trúc lựa chọn” tinh tường có thể hích con người theo những hướng có lợi mà không hạn chế quyền tự do lựa chọn của chúng ta.
“Cú Hích” được xem là một trong những cuốn sách hấp dẫn và kích thích tư duy nhất trong những năm gần đây. Daniel Kahneman, nhà kinh tế đoạt giải Nobel năm 2002, đã nhận xét: “Bên trong quyển sách này là viên ngọc sáng nhất của kinh tế học hành vi. Đây là cuốn-sách-phải-đọc đối với những ai muốn nhìn thấy trí tuệ con người và xã hội của chúng ta vận hành hiệu quả hơn. Chắc chắn nó sẽ nâng tầm các quyết định của bạn và làm cho cuộc sống của bạn tốt đẹp hơn”.
CÚ HÍCH VÀ SỰ KHÁC BIỆT
Bạn có biết rằng mỗi người, dù chỉ là một cá thể nhỏ bé nhưng lại nắm giữ trong tay một quyền lực rất lớn, khiến tác động tới tất cả mọi thứ hiện diện trong cuộc sống xung quanh? Giống như“Cái đập cánh của con bướm có thể gây ra cơn địa chấn ở cách xa nó hàng vạn dặm” (Hiệu ứng cánh bướm) – bạn có sức mạnh vô song, kết nối với cả thế giới và sẽ thành công trong mọi dự định, vượt qua mọi thử thách.
Hai vấn đề lớn được trình bày trong cuốn sách này sẽ giúp bạn nhận diện “Cú Hích” và tạo ra sự khác biệt lớn lao trong cuộc sống. Bạn cần một chút lý luận để có thể nắm được Quy tắc Ngón tay cái, Kế toán tâm lý hay các biện pháp tự chủ để chống lại cám dỗ…
Tìm hiểu kỹ về nguyên nhân và cách thức các tác động xã hội ảnh hưởng đến con người, bạn sẽ thấy: hầu hết mọi người đều học từ người khác và điều đó thường là tốt. Tuy nhiên, những khái niệm sai lầm nhất cũng xuất phát từ kiểu học hỏi này. Khi xã hội tác động lên con người, làm con người có những niềm tin sai lệch hay định kiến, chính những Cú Hích sẽ phát huy tác dụng.
Một trong những cách hiệu quả nhất để tạo ra những Cú Hích là thông qua tác động xã hội. Tác động xã hội mạnh mẽ nhất có thể tạo nên cả một vụ tự tử tập thể, hoặc ngược lại, trở thành những phép màu không thể tiên đoán làm bừng sáng cả một cộng đồng, được thể hiện cụ thể bằng những thành công ngoài sức tưởng tượng của con người.
Chỉ những Cú Hích mới tạo ra sự khác biệt, loại bỏ thói quen làm theo người khác và diệt trừ tâm lý bầy đàn. Bởi vì, bản chất của sinh – tồn luôn luôn và mãi mãi là sự sáng tạo không ngừng. Trong sự vận chuyển tinh tế đó của thiên nhiên – vũ trụ, ngay cả cái chết cũng chỉ là một trong những “Cú Hích” - nguyên nhân và yếu tố kích thích cho những sáng tạo mới mẻ mà thôi.
KHI NÀO CẦN MỘT CÚ HÍCH?
Chúng ta từng thấy con người tạo nên những kỳ tích đáng kinh ngạc nhưng cũng phạm phải những sai lầm hết sức ngớ ngẩn. Vậy phản ứng như thế nào là thích hợp? Kiến trúc lựa chọn và tác động của nó là câu trả lời hiển nhiên, và có thể gọi đó là Quy tắc vàng của tinh thần gia trưởng mang tính tự do: Đưa ra những Cú Hích gần như chỉ có lợi, hay ít gây hại nhất.
Nói cách khác, người ta cần những Cú Hích trước những quyết định khó khăn và hiếm khi xảy ra mà hiện thời họ không có đủ thông tin, và khi gặp rắc rối trong việc chuyển biến tình huống thực tế thành những thuật ngữ mà họ có thể hiểu.
Loại trừ được những lựa chọn nguy hiểm, hiểu rõ mình cần gì và hướng tới cái gì, quan tâm đầy đủ tới: lợi ích, tương hợp, mặc định, thông tin phản hồi, lỗi kỳ vọng và thiết kế các lựa chọn phức tạp, chắc chắn các nhà kiến trúc sẽ cải thiện đáng kể kết quả lựa chọn cho những đối tượng Con người của họ.
Tính phức tạp tuyệt đối của cuộc sống hiện đại và sự lớn mạnh đáng kinh ngạc của những thay đổi công nghệ đã làm xói mòn những lý lẽ bảo vệ các quy định bắt buộc hay các học thuyết giáo điều. Mọi kế hoạch phát triển xã hội hiện hành phải được xây dựng dựa trên những nguyên tắc tự do lựa chọn, bắt đầu từ những Cú Hích nhẹ nhàng được trình bày trong cuốn sách này.
